Elektrik Sayacı Nedir, Nasıl Bağlanır?
Elektrik ölçümlerinde sık kullanılan watt ismi, buhar
motorunun mucidi James Watt’ın soyadından gelmektedir. Watt elektriksel güç
birimi olarak bilinir. Akım ve gerilim Watt ile doğru orantılıdır. P=IxV olarak
gösterilir.
Bilindiği üzere elektrikli alıcıların çalışması için bir
güce ihtiyaç vardır. Bu gücü hesaplayıp ücretlendirmek için ise elektrik
sayaçları kullanılır.
Küçük cihazların güç tüketimi genellikle Watt cinsinden
ölçülür, fakat kullanılan enerji miktarı artıkça değer karmaşası olmaktadır.
Bir Watt bir volt değeri altındaki bir amper güce eşittir. Bunun için ise daha
büyük cihazların güç tüketimi kilowatt (kW) olarak ölçülür. Güç tüketimi
arttıkça megawatt (MW) ve gigawatt (GW) gibi kilovatın katları cinsinden
ölçülür. Bir MW 1.000 kW (veya 1.000.000 Watt) ve bir GW 1.000 MW (veya
1.000.000.000 Watt).
Güç Ölçümü
Güç ölçümü doğrudan bir wattmetre ve devreye bağlanacak
ampermetre ile ölçülebilir. Bu akım ve gerilim değerlerinin çarpımı (P = V x I
) yine devrede harcanan gücü vermektedir. Güç ölçümü hesaplanırken 1 saat
referans alınır ve bu referans üzerinden ölçüm yapılır. Bir elektrik
santralinin ürettiği elektrik veya müşterinin kullandığı elektrik hizmeti
miktarı genellikle kilovat (kWh) cinsinden ölçülür. Bir kWh, bir saat boyunca
üretilen veya tüketilen güçe eşittir. Örneğin; beş saat boyunca 40 Watt
(0,04 kW) ampul kullanıyorsanız, 200 Wh veya 0,2 kWh elektrik enerjisi
tüketilir. Doğrudan doğruya güç ölçen aletlere wattmetre denir. Wattmetrelerin,
dijital ve analog tipleri bulunmakta olup seviye olarak genelde W ve KW
seviyelerinde sınıflandırılırlar. Wattmetreler ile doğru ve alternatif akımda
güç ölçülebilir. AC ve DC’de güç ölçebilen wattmetrede ise AC-DC kademe
seçimine dikkat edilmelidir.
Analog sayaçlarda akım ve gerilim bobini mevcut olup sayaca
bağlı devreden akım geçtiğinde oluşan manyetik alan sayaç içerisindeki
alüminyum diskin dönmesini sağlar. Diskteki hareket bağlı olduğu bir numaratöre
aktarılır, böylece harcanan elektrik enerjisi miktarı numaratör ile ifade edilir.
Elektronik sayaçlarda ölçülen iş dijital bir ekrandan okunur. Bu sayaçlarda
ölçülen değer, tarih, gerçek zaman saati dönüşümlü olarak dijital ekranda ifade
edilir. Elektronik sayaçlar farklı tarifeler üzerinden ücretlendirme yapmanın
yanında optik port vasıtası ile okuma kolaylığı sağlamaktadır. Bu sayaçalar
kalibrasyona analog sayaçlara göre daha az ihtiyaç duyar.
EPDK tarafından Aralık 2016 itibariyle alınan ve 31 Aralık
2016’dan itibaren uygulamaya geçen karara göre sayaç okumaları, sayaç saatinin
yaz saati uygulaması için güncellenme durumuna göre değişiklik gösterir. Eğer
sayaç saati sürekli yaz saati uygulamasına göre güncellendiyse tüketim
ölçümleri yıl boyunca aşağıdaki zaman dilimlerine göre yapılacaktır. Gündüz
dönemi : saat 06:00 – 17:00 Puant dönemi : saat 17:00 – 22:00 Gece dönemi :
saat 22:00 – 06:00